Euskañoletik Euskalenglishera

Aitor dezadan, ezer idatzi aurretik, 66an jaioa naizen honek ez dudala inoiz ingelesik ikasi. Eskolan frantsesa ikasten genuen garaikoa naiz eta, gerora, ingelesaren booma iritsi zenean, ni euskara ikasten hasia nintzen (eta oraindik ere ari naiz, noski) eta, egia esanda, inoiz ez dut ingelesa oso gogoko edo erakargarri sentitu, hizkuntz inperialismoaren kontu horrengatik edo; frantsesa, nolabait, gertuagokoa eta “gureagoa” sentitu izan dut beti, Ipar Euskal Herriari diodan atxikimenduagatik-edo, bertara joaten naizenetan, oraindik ere, euskaraz moldatzeko aukerarik izan ezean, oso lagungarria izaten baitzait frantsesez dakidantxoa.

Tira, bada, kontua da azken egunotan Euskaltzaindiak 592 hitz berri hiztegiratu dituela, han-hemenka irakurri ahal izan dugunez. Horietatik asko, niretzat, erabat arrotzak eta esanahirik gabeak dira, dudarik gabe, ingelesez naizen ezjakinagatik. Eta hitzok irakurri orduko konturatu naiz gizartean bertan ikusten dugunaren isla izan daitekeela, bai, baina, era berean, ez dakit ez ote den erakundeetatik-eta lar bultzatzen ari ingeleserako joera hori; “denok” ingelesez dakigulakoan, nonbait.

Nik queer, router, show edo remake, besteak beste, irakurtzen ditudanean, neure erara interpretatu behar izaten ditut beti, zer esan nahi duten zehazki jakin gabe, eta inoiz edo behin halakoren bat idatzi behar izan dudanean, berriz, zalantza izugarriak izaten ditut “h” tartekaturik ote duten, bokale bi jarrraian… Zera, WhatsApp hitzarekin gertatu izan zaidan bezalatsu (oraintxe bertan, berriro ere): telefonoan begiratu ezik, ez naiz zuzen idazteko gai, eta, horregatik, “guatxap” idazten dut gehienetan. Eta, horren harira, horixe ez dut ondo konprenitzen: zergatik izan behar diren Hiztegi Batuko hitzak euskal grafiarik ere ez duten erdal hitzak. Euskal grafiaz idatziko bagenitu, behintzat…

Horrelako terminoez gain, bada ingelesa eguneroko bizimoduan sartzen zaiguneko beste zirrikitu bat ere: kaleetako kartelak edo afixak. Barakaldoko Bilbao Exhibition Centre, Donostiako Basque Culinary Center, Zumaiako Flysch & Karst, Euskal Encounter, eta aspaldion hain gurea den kirolean ere gailentzen ari diren zorioneko Master Cups horiek: Emakume Master Cup (pilota txapelketa), Euskal Pelota Egokitua Master Cup Irekia, Donosti Masters Cup 2021… Batzuetan, sekula zapaldu ez dudan Britainia Handian nabilela ere pentsatu izan dut, amesgaitzetan.

Euskaldunok oso erraz kritikatzen dugu Euskañola delako hori, dela gaztelaniaren eta euskararen arteko nahasketa zentzugabe horrengatik, dela gaztelaniaren egiturazko euskara idatzi edota mintzatuagatik, edo dena delakoagatik, baina, ohartu ere egin gabe, beste erdara bat ari zaigu eguneroko euskaran sartzen: hainbeste miresten dugun ingelesa, munduko ate guztiak zabalduko omen dizkiguna. Eta nik horri Euskalenglisha esaten diot; euskarak oraino oztopo gutxi izan ditu eta, horra hor beste bat, beste erronka bat.

Eskolan ere eredu hirueleduna abian dugu orain urte batzuetatik hona eta, berriki, gure ikastetxeetan euskara gero eta gutxiago eta okerrago egiten dela jakin dugu. Ziur ingelesak ez duela horren errua, noski, baina lepoa egingo nuke zerikusirik baduela. Nik, arestian esanda legez, ez dut inoiz ingelesezko eskola bakar bat ere jaso, eta, oraingoz behintzat, berdin antzera jarraituko dudalakoan nago.