Betitik pentsatu
izan dut “akulturizazioa” terminoa bazela, eta gaztelaniaz “aculturizaciĆ³n”
zela, baina oker ibili naiz, antza. Euskal Wikipediara jota, izan ere, erraz
topatu dut “akulturazio” kontzeptua; gaztelaniazko “aculturaciĆ³n” delakoa. Eta,
labur esanda, zera esan nahi du akulturazioak: “Gizaki bat edo giza talde bat,
berezko kultura (gutxitua edo menderatua) galduta, beste kultura (nagusiago edo
menderatzaile) batez jabetzea da akulturazioa; hots, kultura menderatua edo gutxitua
dutenak kultura menderatzailera edo nagusira egokitzea, horren eragile
behinenetako bat kolonizazioa izanik.”
Bada, esango nuke
euskal akulturazioa abian dela aspalditik, eta berori agerikoa dela gizartearen
arlo gehientsuenetan (guztietan ez esatearren). Euskaradunok, esaterako,
euskaldun izanda edo gabe, egunerokoan pairatzen dugun kontua da akulturazioa,
eta, hein handi batean, aktiboki esku hartzen aritzen gara akulturatze prozesuan,
egunean-egunean, eskuzabaltasunez esku hartuta, gainera. Bestela, eman dezagun
begiratua gure ingurura egun arrunt batean, eta kontura gaitezen erdarak eta
erdal kulturak azpiratuta, xurgatuta, janda bizi garela eguneko ordu askotan
zehar, egunero.
Nabarmena da, kasu,
zer hedabide hautatzen dugun informatzeko, entretenitzeko edo komunikatzeko. Nonbait
irakurria dudanez, telebista-katerik ikusienak ei dira, Hego Euskal Herrian,
Espainiako Telecinco edota LaSexta, eta beste horrenbeste gertatuko da, nik
uste, Iparraldean Frantziako kateekin; era berean, diotenez, Radio Euskadi
entzuten dugu gehien irratietan, edo Onda Vasca; El Correo-Diario Vasco, Deia
edota Gara irakurtzen dugu batez ere egunkarien artetik; Interneteko
nabigatzailea bera erdaraz daukagu gehienok, eta, zer esanik ez, erdarazko
webguneetan sartzen gara gehienetan; Whatsapp erabiltzen dugu gehienbat, nahiz
eta euskaraz konfiguratzeko aukerarik eman ez, Telegramek (ez) bezala. Eta
abar.
Zirkunstantzia
horrek, ohitura horiek guztiek, zalantzarik gabe, eragin ukaezina dute akulturazioa
gauzatzean, uneoroko arrastoa uzten baitigute hizkuntz portaeran ere, dela lanean,
lagunartean edota familiaren baitan ere bai. Gero eta erdara gehiago entzuten
da euskaldu(nen) aho(e)tatik eta, euskaraz aritzean ere, gero eta erdal lexiko
gehiago ekartzen dugu euskarara. Kultur erreferentziatzat jotzen ditugu erdal
kulturarenak, estatu frantses eta espainiarreko lekuak, ohiturak, aktoreak,
ardoak eta abar bertokotzat emanez, geureak bailiran.
Eta euskal
akulturazioa gauzatzen ari den honetan, geure buruari galdetu beharko genioke zertan
ari garen, zer egiten dugun: aurre egin eta, nolabait esatearren, geure burua defendatu,
ala kezka handirik gabe erdal kultura eta hizkuntzetara egokitzen ari gara,
eroso, gustura eta geure eginez? Euskaldun bakoitzak erantzun diezaiola galdera horri, nahi duen hizkuntzan erantzun ere.
Kontua da oraintsu irakurri ditudala Harkaitz Canoren honako hitzok: “Iruditzen zait kolonizaturik bizi garela,
kulturalki kolonizaturik, eta gainera gustura gaudela kulturalki kolonizaturik,
baina ez gaude prest onartzeko gustura gaudela kulturalki kolonizaturik.”
Eta, atoan, zera pentsatu dut, erabat ados nagoela Harkaitzekin:
euska(ra)(l)dunok akulturatuta gaude, erdaraz bizi gara, gustura asko, eta geuk
zokoratzen dugu euskara, baina ez gaude prest onartzeko oso gustura bizi garela
erdaraz, akulturatuta. Horixe da nire erantzuna.